Nikšić (Foto arhiva: Luka Zeković)
Ekološki pokret ,,OZON“ smatra da je potrebna mnogo veća pažnja institucija sistema na državnom i lokalnom nivou za višedecenijski problem aerozagađenja, koji nesporno negativno utiče na kvalitet životne sredine i ugrožava zdravlje ljudi.
Analazirajući Izvještaj o praćenju kvaliteta vazduha za mjesec novembar tekuće godine, koji je uradio Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore, potpuno je jasno da su povećane koncentracije suspendovanih čestica PM10 i PM2,5 bile naročito izražen problem, koji zahtjeva odgovarajuću reakciju institucija koje su nadležne za upravljanje kvalitetom vazduha, ali svakako i donosioca odluka na najvećem nivou koji su i najodgovorniji što je životna sredina opštine Nikšić jedna od najugroženijih u Crnoj Gori.
Samo tokom novembra broj prekoračenja graničnih vrijednosti propisanih za srednju dnevnu vrijednost PM10 bio je 25, a broj prekoračenja propisanih granicom tolerancije za srednju dnevnu vrijednost bio je čak 20. Podsjetićemo broj dozvoljenih prekoračenja u oba slučaja je 35 na godišnjem nivou.
Od početka godine zaključno sa 1. decembrom, broj prekoračenja graničnih vrijednosti propisanih za srednju dnevnu vrijednost PM10 bio je 81, dok je broj prekoračenja propisanih granicom tolerancije za srednju dnevnu vrijednost bio 59.
Imajući u vidu da mjesec decembar, ako uzmemo u obzir praksu iz prethodne tri godine za koliko su dostupni izvještaji CETI-ja na zvaničnoj internet prezentaciji Agenciji za zaštitu životne sredine, karaktrerišu povećane koncentracije suspendovanih čestica PM10 i ove godine može se očekivati da će broj prekoračenja znatno premašiti dozvoljen broj na godišnjem nivou i kada su granične vrijednosti i granice tolerancije za srednju dnevnu vrijednost u pitanju.
Takođe analize PM10 čestica na sadržaj teških metala i benzo(a)pirena, polutanata za koje su propisani standardi kvaliteta vazduha na godišnjem nivou i drugih relevantnih policikličnih aromatičnih ugljovodonika: benzo (a) antracena, benzo (b) fluoroantena,benzo (j) fluoroantena, benzo (k) fluoroantena, ideno (a,2,3-cd) pirena i dibenzo (a,h)antracena i ostalih PAH-ova za koje nijesu propisani standardi kvaliteta vazduha već samo mjere kontrole.
Sadržaj benzo-a-pirena izračunat kao srednja vrijednost nedjeljnih uzoraka u novembru mjesecu bio je 8.340 ng/m3, što je u odnosu na ciljnu vrijednost od 1.0 ng/m3 propisanu sa ciljem zaštite zdravlja ljudi i rokom postizanja do 2015 godine, podatak koji nas dodatno zabrinjava.
I tokom poslednje tri godine decembar mjesec je karakterističan po većim srednjim vrijednostima nedjeljnih uzoraka sadržaj benzo-a-pirena u odnosu na ciljnu vrijednost od 1.0 ng/m3, ( 2013 – 10.285 ng/m3; 2012 -10.045ng/m3; 2011 -4.152ng/m3 ) pa je realno očekivati da se takav trend ponovi i tokom decembra tekuće godine.
Suspendovane čestice PM10 mogu izazvati ili pogoršati astmu, bronhitis i druga oboljenja pluća, a samim tim smanjuju ukupnu otpornost organizma.
Iako suspendovane čestice PM10 negativno utiču na cjelokupnu populaciju, naročito ugrožene kategorije predstavljaju djeca, trudnice, stari i bolesni.
Studije podržane od Svjetske zdravstvene organizacije iako ne mogu pokazati jasnu uzročno-posljedičnu vezu između određenih zdravstvenih problema i povećanih koncentracija suspendovanih čestica (prevashodno zbog različitog hemijskog sastava i promjera čestica) slažu se u tome da ne postoji koncentracija koja bi se mogla proglasiti bezbjednom za zdravlje ljudi.
Analizirajući primjenu Plana kvaliteta vazduha za opštinu Nikšić mišljenja smo da je na nedopustivo niskom nivou, te da je očigledno da se institucije sistema i na državnom i na lokalnom nivou tokom 2014 godine nijesu na ozbiljan način bavili niti problemom aerozagađenja, kao ni drugim ekološkim crnim tačkama u teritorijalno najvećoj i drugoj po broju stanovnika opštini u Crnoj Gori.
Veoma smo zabrinuti i zbog očigledne namjere Toščelika Nikšić da nastavi rad bez ekološke saglasnosti na novoinstaliranu opremu, čime se krši Zakon o procjeni uticaja na životnu sredinu, kao i bez integrisane dozvole, što je propisano važećem Zakonu o integrisanom spriječavanju i kontroli zagađivanja.
Kako ni u jednom trenutku ne bi doveli u sumnju da ćemo i u tom slučaju principijelno insistirati na efikasnoj i neselektivnoj primjeni važećih zakona iz oblasti zaštite životne sredine, koristimo priliku da apelujemo kako na institucije sistema, tako i na rukovodstvo Toščelika Nikšić da na vrijeme ispune zakonske obaveze, kako se ne bi ulazilo u nešto što vjerujemo neće nikom biti od koristi.
Na samom kraju ističemo razočarenje da na kraju 2014. godine nemamo ni jedan razlog da budemo zadovoljni kvalitetom životne sredine u opštini Nikšić, zašto su odgovorni Vlada i lokalna uprava, koje nijesu riješile ključne probleme gdje sem aerozagađenja prepoznajemo neuređeno smetlište Mislov do, divlju deponiju industrijskog otpada Haldu, otpadne gradske i industrijske voda, nerekultivisane rudarske kopove, katastrofalno stanje ribljeg fonda i divlje faune i prirodnih staništa, izražen problem nelegalne sječe naročito na planini Vojnik, devastirana riječna korita…
Nadamo se da ćemo i ovim saopštenjem uticati da donosioci odluka na najvećem nivou prepoznaju pitanja zaštite životne sredine kao prioritet u toku sledeće godine, naročito u opštini Nikšić koja je po nama potpuno zapostavljena u ovoj oblasti, ali i da cjelokupna javnost bude pravovremeno i adekvatno informisana o ekološkim problemima koji itekako utiču a tek će uticati na kvalitet i standard života cijelog društva, kao i proces pregovora sa Evropskom Unijom.
Kontakt za više informacija:
aleksandar.perovic@ozon.org.me
