Ekološki pokret ,,Ozon“ je u okviru svog programa za građanski monitoring kvaliteta vazduha ,,Ekoskop“ analizirao javno dostupne podatke Agencije za zaštitu životne sredine i mjesečne izvještaje o kvalitetu vazduha, koje obrađuje Centar za ekotoksikološka ispitivanja Podgorica, za prva dva mjeseca 2023. godine sa ciljem da se javnost što kvalitetnije informiše o ovoj problematici i podstakne aktivnije učešće građana u procesu donošenja odluka iz oblasti životne sredine.
Rezultati koje smo dobili pokazuju da je u opštinama Pljevlja i Bijelo polje zaključno sa zadnjim danom februara već premašen broj od 35 dozvoljenih dana na godišnjem nivou sa prekoračenjima srednjih dnevnih vrijednosti PM10 susprendovanih čestica, čime se nastavlja negativan trend od prethodnih godina.
Najviše dana sa prekoračenjima srednjih dnevnih vrijednosti PM10 tokom januara i februara registrovano je u Pljevljima, gdje je 41 dan imao veće srednje dnevne vrijednosti od zakonom dozvoljenih 50 µg/m3. Slijedi Bijelo polje gdje su automatske stanice Državne mreže za praćenje kvaliteta vazduha registrovale 39 dana sa prekoračenjima. U Glavnom gradu Podgorica, tokom posmatranog perioda na Zabjelu je registovano 29 a u Bloku V 24 dana sa prekoračenjima, dok su u Nikšiću 20 dana bile premašene dozvoljene vrijednosti PM10 suspendovanih čestica.
U Pljevljima je bilo i najviše dana sa veoma visokim indeksom kvaliteta vazduha, čak 23, kada srednja dnevna vrijednost PM10 prelazi 100 µg/m3 i kada se shodno savjetima Instituta za javno zdravlje preporučuje svima da izbjegavaju boravak na otvorenom, a naročito izvođenje fizički zahtjevnih aktivnosti. U Bijelom polju je registrovano šest dana sa veoma visokim indeksom kvaliteta vazduha, kao i na mjernoj stanici na Zabjelu, u Nikšiću pet a u Bloku V tri dana.
Čak osam prvih dana tekuće godine Pljevljaci su udisali vazduh sa veoma visokim indeksom kvaliteta, što nije nimalo ohrabrujuće, bez obzira na najavljene mjere koje bi trebale da uslove bolji život građana i kvalitetniju životnu sredinu,
Pljevlja su imala i najveću srednje dnevne vrijednosti PM10 i PM2,5 čestica. Drugog dana januara srednja dnevna vrijednost PM10 je iznosila 228,55 µg/m3 a PM2,5 186,45 µg/m3..
Jedini neslavni rekord koji nije zabilježen u opštini Pljevlja, jeste najveća izmjerena satna koncentracija PM10. Na mjernoj stanici u Nikšću, 22. januara u 20 h zabilježeno je 632,9 µg/m3 Inače, to je u Nikšiću bio dan sa najizraženijim aerozagađenjem u analiziranom periodu i zablježena je i najveća srednja dnevna vrijednost PM10 137,73 µg/m3 , ačak su triu uzastopne satne vrijednostu u peruodu od 18 h do 20 h bile iznad 600 µg/m3
Ono što smatramo da je važno istaći, kako bi analiza imala što kvalitetniji efekat na javnost, jeste da je nakon povećanog institucionalnog interesovanja početkom godine za problematiku aerozagađenja i intezivnije komunikacije sa javnosti i značajnog medijskog prostora, došlo do naglog pada, što je takođe negativan trend od prethodnih godina. Očigledno je da je prvi krug predsjedničkih izbora zaokupio pažnju nadležnih i ukupne javnosti, što je zabrinjavajuće ako se shvata kolike su posledice aeozagađenja po zdravlje i životnu sredinu, kvalitet života uopšte.
Takođe, osvrnućemo se i na podsticajne mjere koje je za prelazak na grijanje na električnu energiju za građane Pljevalja obezbjedila Elektroprivreda Crne Gore. Nažalost, ni to nije dalo vidljive rezultate, što smo i očekivali obzirom na poznavanje navike građana da gorivo za ložišta obezbjede prije sezone grijanja, te ukupnu socio-ekonomsku situaciju, odnosno činjenicu da su podsticajne mjere morale biti značajno ranije i kvalitetnije osmišljene. Ipak nadamo se da će EPCG i tokom ove godine uzeti u obzir mogućnosti za unapređenje podsticajne kampanje, uz proaktivan pristup ka zainteresovanoj javnosti koja može dati dorpinos kvalitetu.
Ekološki pokret ,,Ozon” i ovom prilikom poziva građane svih opština u kojima je izražen problem aeozagađenja, da aktivno učestvuju u kampanjama i akcijama čiji je cilj zaštita javnog zdravlja i životne sredine, jer se samo tako može očekivati da ćemo se izboriti za čist vazduh.
