Piše: Nikola Perović
Razmišljam koliko Crnoj Gori fali kompetetnih i koliko nekompetentni kvare sliku poimanja struke i nauke. Naime, šta je osnovna funkcija nauke: forma ili suština? Modeli radi „modela“ ili rezultati primarnih istrazivanja sa relevantnim preporukama? Da li kod nas mnogi nauku doživljavaju kao formalnu budžetsku stavku umjesto kao kreativno-učinkovitu aktivnost koja može povećati konkurentsku prednost cijelog društva? Nauka ne pripada nikome i pripada svakome. Naučnici treba da su misionari istine, a ne skupljači prašine sa sopstvenih radova. Nauka radi „nauke“ ili nauka da nauči?! Nauka koja se ne prenese na razumljiv i stručan nacin ne proizvodi rezultate.
Kako povecati drustvenu korisnost nauke?
Nijedno društvo ne može prosperirati bez razvoja sopstvenih potencijala. “Copy paste” rješenja ne važe. Potreban je “local touch”. S druge strane, nijedno društvo nije toliko malo da sebi dozvoli luksuz nerazvijanja nauke. U rjetkosti je izazov, stoga Crna Gora mora da bude vrlo inovativna u upravljanju svojim rijetkim resursima. Pogledajte samo slučaj zloupotreba lokalnih organa u Crnoj Gori u upravljanju otpadom kada se lokacije postavljaju pored vode, iako se zna da će voda biti “nafta budućnosti”, obzirom na rjetkost kojom ćemo se suočavati u upravljanju ovim resursom. Da su naučnici (čitaj pravi naučnici, a ne specijalisti opšte prakse) upleli svoje prste do zloupotrebe limske doline ne bi došlo. Dakle, uspješnom implementacijom naučnih principa u upravljaju ograničenih resursa, nauka ispunjava svoju društvenu misiju.
Dalje, neophodna je saradnja medija na polju popularizacije nauke i naučnika. Kada ste zadnji put čuli priču o nekom uspješnom naučniku? Da li majke i očevi savjetuju ovih dana đecu da dobro uče, pa da budu kao taj naučnik? Odgovorite sami. Čini se da naučnici nijesu u fokusu, a siguran sam da je jedan od razloga upravo što mnogi “spavaju” i zaboravljaju svoju ulogu u uspješnoj implementaciji naučnih principa kako bismo uspješno upravljali resursima koje su nam priroda i društvo podarili.
Strategija saradnje sa privredom je neophodna, kao i stimulisanje onih fakulteta koji imaju zajedničke projekte sa privredom. Praksa savremenog svijeta, uključujući Evropsku uniju, jeste da su upravo najcjenjeniji oni fakulteti koji kontinuirano unapređuju svoje odnose sa privredom. Lično iskustvo autora u toku studiranja na Brandeis University-u u Sjedinjenim Američkim Državama jeste da on funkcioniše kao svojevrsna otvorena edukativna luka, pa se vikendima ili u toku ljeta ili zimi, kada studenti imaju pauze, univerziteti organizuju kroz razne seminare za privredu. Continuous education, ili obrazovanje kroz cijeli život, jeste moto savremenih privrednika. Zbog toga je posebno važno tražiti od predavača da imaju iskustvo u privredi. To je od presudnog značaja za one oblasti koje imaju aplikativan karakter poput tehnologije, poslovne ekonomije i sl. Nijedan predavač na prestičnim poslovnim školama ne može biti izabran ukoliko nema veliko praktično iskustvo. U tom sam se lično uvjerio saradnjom sa svim mojim profesorima na Univerzitetu Brandeis, Masačusetski tehnološki institut MIT, Boston Univerzitet, Babson Koledž.
Nauka je izvor slobode, jer upravo fizička, psihička i duhovna sloboda bivaju omogućene povećanjem spoznaje. Upravo zato je razvoj nauke faktor demokratskog razvoja!
Dr Nikola Perović, Brandeis Un. MBA, saradnik na UDG-u i predsjednik savjeta Ekološkog pokreta “Ozon”
