Ekološki pokret ,,Ozon“ uputiće inicijativu Vladi i Skupštini Crne Gore da izmjenama zakonodavstva u oblasti kvaliteta vazduha, ispoštuju preporuke Svjetske zdravstvene organizacije (SZO), što je u skladu sa Ustavnim opredjeljenjem ekološke države i preduslov da se ozbiljno pristupi unapređenju postojećeg, katastrofalnog stanja.
Imajući u vidu dosadašnji neozbiljan pristup te dvje grane vlasti premaživotnom problemu aerozagađenja, te manipulisanja javnosti više od trideset godina sa Ustavnim opredjeljenjem ekološke države, smatramo da je usklađivanje zakonodavsta u oblasti kvaliteta vazduha sa preporukama SZO, konkretan pomak čime će se uticati i na cjelokupnu javnost, koja ima garantovano pravo da zna u kakvoj životnoj sredini živi i radi.
Kada građani budu imali informacije u razlici važećeg zakonodavstva sa smjernicama SZO , recimo kada su suspednovane čestice PM10 i PM2,5 u pitanju, gdje su granice za srednje godišnje vrijednosti za PM10 -40 µg/m3 , a za PM2,5 – 25 µg/m3, a SZO preporuke 15 µg/m3 , odnosno 5 µg/m3, sigurni smo da će pokazati mnogo veće interesovanje za problematiku i želju da zaštite javno zdravlje, što je preduslov za efikasniji Ii odgovorniji rad institucija sistema.
Ako recimo, građanima Pljevalja, kažete da se po preporukama SZO toleriše samo tri dana godišnje sa prekoračenjima srednjih dnevnih vrijednosti PM10 (više od 50 µg/m3 ) a po važećem zakonodavstvu u Crnoj Gori čak 35, što je više od 10 puta, sigurno će ih više zabrinuti činjenica da su prethodne godine čak 109 dana imali tu situaciju.Takođe isti slučaj je i sa građanima Bijelog polja koji su 91 dan imali prekoračenja, Podgorice 70 dana, Nikšića 62 dana. Ovo ističemo zbog maniplacije javnosti o izraženosti problema aerozagađenja, jer nije isto reći da se udisao zagađen vazduh tri puta više od dozvoljenih graničnih vrijednosti ili 33 puta. Ako bi se prihvatile preporuke SZO građanima pomenutih opština, bili bi svejsniji da već u januaru mjesecu imaju više dana sa prekoračenjima koja su dozvoljena na godišnjem nivou, što bi takođe podiglo interesovanje za unapređenje stanja kroz pojedinačni i društveni uticaj.
Kako bi unaprijed spriječili kontraargumentaciju da se naše zakonodavstvo u oblasti kvaliteta vazduha usklađuje za standardima Evropske Unije, koji su značajno tolerantniji od preporuka SZO, odmah ćemo dati odgovor da naši građani ne žive u ekonomskom pogledu kao građani te međunarodne zajednice, niti imaju novca za liječenje u toj mjeri, pa je potpuno opravdano i u javnom interesu da se sa mnogo većom pažnjom odnosimo prema problemu aerozagađenja koji uzrokuje raniju smrtnost, problem steriliteta, odliva stanovništva, mentalna oboljenja , vrši dodatni pritisak na osjetljive ciljne grupe i kvalitet životne sredine, povezanost sa pandemijom COVID19. Takođe, sigurni smo da bi usklađivanje nacionalnog zakonodavstva sa preporukama SZO imalo pozitivan prijem i u kontekstu procesa evropskih integracija, jer bi pokazalo ozbiljan odnos vlasti prema ovoj problematici i Ustavnoj odrednici ekološke države
Da nijesmo jedini koji ukazuju na neefiksnost institucija sistema i neozbiljan odnos prema aerozagađenju, potvrđuje i Izvještaj Državne revizorske institucije o realizaciji preporuka datih u Izvještaju o reviziji „Efikasnost mehanizma regulacije, praćenja i izvještavanja o kvalitetu vazduha u Crnoj Gori“, u kom su porazne informacije za sve nadležne institucije i postojeće strateške i akcione planove na državnom i lokalnim nivoima.
Usklađivanjem nacionalnog zakonodavstva sa preporukama SZO uticalo bi se pozitivno i na smanjenje problema aeorozagađenja tokom sezone grijanja, odnosno smanjenja upotrebe fosilnih goriva, naravno uz odgovarajuće podsticajne mjere i efikasnu primjenu odgovarajućih strategija i planova, čime bi se unaprijedilo i javno zdravlje, naročito kod siromašnih, kojih je sve više u Crnoj Gori, kao i smanjili troškovi liječenja.
Insistiraćemo i da se zakonom obezbjedi pravovremeno informisanje javnosti o kvalitetu vazduha, uvođenju dobrih praksi kada je monitoring u pitanju, uz odgovarajuće savjete kako da se zaštite shodno situaciji, što takođe ima utemeljenje u Ustavu Crne Gore, a što sada nije na prihvartljivom nivou.
Nadamo se velikoj podršci javnosti, jer je riječ o inicijativi za opšte dobro i od javnog interesa, kao i ozbiljnom pristupu nadležnih institucija u dijalogu koji će uslijediti.
Želimo čist vazduh i zdravu životnu sredinu za sve.
