Uprkos znatnim pomacima od početka uspostavljanja mreže mjernih stanica za kvalitet vazduha i sistema za informisanje javnosti u zemljama regiona, kvalitet i količina podataka o zagađenju i dalje nisu na zadovoljavajućem nivou, a zvanični rezultati moraju biti mnogo dostupniji i jasniji, saopštio je Evropski fond za Balkan koji sa partnerima iz regiona sprovodi kampanju „Ujedinjeni Balkan za čist vazduh”.
„Građani i građanke Zapadnog Balkana imaju pravo da znaju kolika je zagađenost vazduha i budu obavješteni o svakoj promjeni. Države i lokalne samouprave dužne su da u svakom trenutku omoguće pristup informacijama o zagađenosti vazduha. Podsjećamo njih i medije da je to jednako važno kao izvještavanje o vremenskim nepogodama, i da podaci moraju da budu pravovremeni i lako dostupni”, navode učesnici ove regionalne kampanje među kojima su organizacije iz Beograda, Prištine, Podgorice, Sarajeva, Zenice, Skoplja i Tirane.
Uprkos pomacima u uspostavljanju mreže mjernih stanica za kvalitet vazduha, nije pokriveno dovoljno teritorije. Čak i u urbanim sredinama nedostaju informacije o nekim zagađivačima, pogotovo o najsitnijoj prašini kategorije PM 2.5, jednoj od najopasnijih materija. Podaci s mnogih stanica objavljuju se sa zakašnjenjem – a za stanovništvo su relevantni samo ukoliko se vide svakog sata.
Većina zemalja regiona nema precizan popis izvora i količine emisija zagađujućih materija. Bez toga i ozbiljnih ulaganja u mjerne stanice ne mogu se donositi prave mere za poboljšanje kvaliteta vazduha.
Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Kosovo, Severna Makedonija i Srbija su još u novembru 2020. potpisivanjem Sofijske deklaracije prihvatili Zelenu agendu za Zapadni Balkan, koja je utvrdila obaveze država regiona da poboljšaju merenje i izveštavanje i otvorila put ka sredstvima za finansiranje iz Evropske unije.
Pritisak javnosti ostaje ključan za unapređivanje sistema merenja i ostvarivanje prava na obavještenost o nivou zagađenja.
Kampanja “Ujedinjeni Balkan za čist vazduh” je inicijativa Evropskog Fonda za Balkan u partnerstvu sa organizacijama: Eko forum iz Zenice, Environmental Territorial Management Institute iz Tirane, Sbunker i Balkan Green Foundation iz Prištine, Air Care iz Skoplja, OZON iz Podgorice, Regulatorni institut za obnovljivu energiju i životnu sredinu i Beogradska otvorena škola iz Beograda. Sprovodi se drugu godinu zaredom, sa ciljem podizanja svesti stanovnika regiona o uzrocima i posledicama zagađenja, mogućim načinima poboljšanja kvaliteta vazduha i borbi za zdraviju životnu sredinu. „Ujedinjeni Balkan za čist vazduh“ ističe neophodnost regionalne saradnje za transformaciju energetike i sistema zaštite životne sredine, koja bi istovremeno unapredila privredu i javno zdravlje.
Učesnici kampanje zajedno čine dostupnim sve materijale kampanje koja pripada svim stanovnicima Zapadnog Balkana i čije aktivno učešće očekuju.
Za informacije o kampanji možete se obratiti Aleksandru Peroviću, aleksandar.perovic@ozon.org.me
