Zemlje Zapadnog Balkana moraju odmah da pokrenu hitne mjere za suzbijanje zagađenja vazduha, budući da imaju najgori kvalitet vazduha u Evropi, saopštio je Evropski fond za Balkan, koji sa organizacijama iz regiona sprovodi kampanju „Ujedinjeni Balkan za čist vazduh”.
Učesnici ove regionalne kampanje, među kojima su organizacije iz Beograda, Prištine, Podgorice, Zenice, Skoplja i Tirane, pozvale su nadležne institucije u zemljama Zapadnog Balkana i građane da zajedničkim snagama spriječe prevremeno umiranje 30.000 ljudi godišnje, od čega se većina slučajeva pripisuje izlaganju praškastim materijama, koje uglavnom potiču iz termoelektrana na ugalj.
Emisije zagađujućih čestica iz velikih postrojenja u većini zemalja regiona nadmašuju propisane granične vrednosti, a termoelektrane na ugalj u zemljama Zapadnog Balkana emituju, prema poslednjim podacima, više sumpor‐dioksida nego ukupno sva takva postrojenja u EU. Na globalnom nivou, ugalj odlazi u istoriju i danas je već isplativije graditi solarne elektrane i vjetroparkove nego održavati postojeće termoelektrane. Kompanije koje proizvode i koriste ugalj suočene su sa sve većim troškovima na ime dozvola za emitovanje ugljen‐dioksida i ispunjavanja propisa za zaštitu životne sredine, pa ubrzavaju planove za gašenje ili makar za prelazak na druga goriva.
I dok u širem regionu investitori otkazuju planove za izgradnju novih pogona i gase i najavljuju gašenja desetina postojećih, Srbija i Bosna i Hercegovina i dalje prednost daju planovima za nove termoelektrane.
„Ujedinjeni Balkan za čist vazduh“ ističe značaj regionalne saradnje neophodne za transformaciju energetike i sistema zaštite životne sredine, koja bi istovremeno unaprijedila i privredu i javno zdravlje.
U periodu od decembra 2021. do aprila 2022. godine, podijelili smo informacije o šest važnih tema u vezi sa zagađenjem vazduha na Zapadnom Balkanu, promovišući ih putem svih dostupnih kanala, društvenih mreža i tradicionalnih medija u regionu, stvarajući tako mrežu od više od 500 organizacija, pojedinaca i stručnjaka. Na taj način je, putem publiciteta kroz više od 300 medijskih objava, ova kampanja uspjela da dopre do million građana.
Kampanjom „Ujedinjeni Balkan za čist vazduh“ tražimo od donosilaca odluka da politiku preusmjere na hitne mjere za suzbijanje zagađenja vazduha, u skladu s obavezama iz Zelene agende za Zapadni
Balkan koju su isti donosioci odluka potpisali u Sofiji 10. novembra 2020. godine. Zelena agenda za region podrazumijeva regulisanje prekograničnog uticaja zagađenosti vazduha, donošenje strategija za poboljšanje kvaliteta vazduha, podizanje kapaciteta sistema mjerenja kvaliteta vazduha i potpuno ukidanje subvencija za ugalj. Napuštanje upotrebe uglja za proizvodnju struje predstavlja najvažniju mjeru za poboljšanje kvaliteta vazduha, a značajnu ulogu mogu imati i zamjena kotlova u domaćinstvima ekološki čistijim rešenjima, solarni paneli na krovovima kuća i zgrada, i projekti unapređenja energetske efikasnosti.
Kampanja „Ujedinjeni Balkan za čist vazduh” je inicijativa Evropskog fonda za Balkan u
partnerstvu sa organizacijama: Eko forum iz Zenice, Environmental Territorial Management Institute iz Tirane, Sbunker i Balkan Green Foundation iz Prištine, Air Care iz Skoplja, OZON iz Podgorice, Regulatorni institut za obnovljivu energiju i životnu sredinu i Beogradska otvorena škola iz Beograda. Sprovodi se drugu godinu zaredom, sa ciljem podizanja svijesti stanovnika regiona o uzrocima i posledicama zagađenja, mogućim načinima poboljšanja kvaliteta vazduha i borbi za zdraviju životnu sredinu. „Ujedinjeni Balkan za čist vazduh“ ističe neophodnost regionalne saradnje za transformaciju energetike i sistema zaštite životne sredine, koja bi istovremeno unaprijedila privredu i javno zdravlje.
Za informacije o kampanji možete se obratiti Aleksandru Peroviću, aleksandar.perovic@ozon.org.me
