Ekološki pokret ,,Ozon“ je i ove godine vršio građanski monitoring kvaliteta vazduha tokom sezone grijanja, u periodu od 1. oktobra 2020. godine do 1. aprila 2012. godine, shodno metodologiji koju smo razvili kroz naš višegodišnji servis ,,Ekoskop“.
Građanski monitoring urađen je na osnovu zvaničnih mjesečnih izvještaja o kvalitetu vazduha u Crnoj Gori, koje za Agenciju za zaštitu prirode i životne sredine, u skladu sa Programom monitoringa, priprema Centar za ekotoksikološka ispitivanja Podgorica, na osnovu rezultata državne mreže koju čine devet mjernih stanica.
Kada su u pitanju suspendovane čestice sa prečnikom manjim od 10 µm ( PM10 ), koje su uz PM2,5 u fokusu našeg programa, tokom sezone grijanja 2020/2021. godine najviše, 106 dana, sa prekoračenjima srednjih dnevnih vrijednosti, zabilježeno je Pljevljima, što je identičan broj dana kao i prethodne. Slijedi Bijelo polje sa 98 dana, zatim Podgorica, u Bloku V 64, na Zabjelu 73, dok je u Nikšiću 59 dana prekoračena srednja dnevna vrijednost PM10 .
U Nikšiću je u periodu od 09-24. decembra došlo do zastoja u radu uzorkivača za PM10 čestice, tako da su analizirani uzorci samo u periodu od 01-08. i 25-31. decembra 2020. godine, što ostavlja mogućnost da je u tom periodu bilo prekoračenja i onemogućava do kraja prezican pregled stvarnog stanja.
Propisana granična srednja dnevna vrijednost za PM10 je 50 µg/m3, a dozvoljeni broj prekoračenja na godišnjem nivou 35 dana, pa je na osnovu rezultata monitoringa nesporno da se radi o alarmantnom stanju u sve četiri opštine u kojima su postavljene mjerne stanice.
Ako analiziramo rezultate ovogodišnje sezone grijanja u odnosu na prethodnu 2019/2020, primječujemo da je izuzev Pljevalja koje ima identičan broj dana sa prekoračenjima srednjih dnevnih vrijednosti suspendovanih PM10 čestica, u ostalim opštinama stanje nešto povoljnije.
U Bijelom polju, koje je prošle godine imalo najviše dana sa prekoračenjima, zabilježeno 14 dana manje sa tim životnim problemom, u Podgorici na Zabjelu pet dana manje a u Bloku V jedan dan i u Nikšiću devet, uz napomenu da 15 dana nije bilo analize uzoraka.
Kako je cilj ovog segmenta građanskog monitoringa kvaliteta vazduha pravovremeno informisanje javnosti o sezoni grijanja, što smo početkom fenruara tekuće godine uradili i za cijelu prethodnu godinu, u narednom periodu analiziraćemo kako su mjere predviđene nacionalnim strateškim i lokalnim planovima upravljanja kvalitetom vazduha uticale na utvrđeno stanje i obavijestiti javnost o tome, što je naročito važno u kontekstu postojeće zdravstvene krize COVID 19.
Propisana granična srednja dnevna vrijednost za PM10 je 50 µg/m3, a dozvoljeni broj prekoračenja na godišnjem nivou 35 dana, pa je na osnovu rezultata monitoringa nesporno da se radi o alarmantnom stanju u sve četiri opštine u kojima su postavljene mjerne stanice.
Praškaste materije (PM) se dovode u vezu s nizom bolesti, od onih koje pogađaju srce i disajne organe, preko dijabetesa, do neplodnosti i raka. Što je čestica manja, lakše i dublje prodire u tijelo
Praškaste materije (PM) i SARS-CoV-2 negativno utiču na iste ćelije i djelove ćelija, i zato se kod zaraženih osoba koje su izložene aerozagađenju dešava se dodatno respiratorno pogoršanje usled odgovora na prisustvo SARS-CoV-2, time su češći teži oblici Covida-19, dok su i smrtni ishodi učestaliji.
Dugotrajna izloženost štetnim emisijama u vazduhu povećava se rizik od dobijanja akutnih i hroničnih bolesti, najčešće onih što utiču na respiratorni sistem. On usled oslabljene funkcije postaje podložniji na uticaj virusnih infekcija, uključujući onu izazvanu koronavirusom (SARS-CoV-2).
Dosadašnja istraživanja pokazuju da aerozagađenje povećava smrtnost od Covida-19 u svijetu za 15%, a u Evropi za 19%. Takođe, utvrđeno je da porast koncentracije PM čestica od jednog mikrograma po kubnom metru povećava smrtnost od Covida-19 za 11%.
Zbog svega navedenog smatramo da su nam neophodna ekološko-epidemioška ispitivanja povezanosti aerozagađenja i Covida-19. Ona moraju biti precizno planirana i izvedena da bi se mogli donijeti adekvatni zaključci i predlozi mjera i kao takvi realizovati kroz novu nacionalnu strategiju, koja je trenutno na javnoj raspravi i nove lokalne planove.
