Dugotrajno izlaganje zagađenom vazduhu na Zapadnom Balkanu može da smanji plodnost žena za više od 10 posto; tokom dâna sa visokim nivoom zagađenja smanjuju se šanse za začeće, a povećavaju za pobačaj, saopštio je Evropski Fond za Balkan koji sa partnerima iz regiona sprovodi kampanju „Ujedinjeni Balkan za čist vazduh”.
Ovog mjeseca, u drugoj etapi kampanje u fokusu je informisanje građana o smanjenju plodnosti i sve većoj stopi steriliteta kod žena i muškaraca širom Zapadnog Balkana, što je izazvano upravo zagađenjem vazduha. Zemlje regiona već biljeleže konstantan pad stope prirodnog priraštaja i smanjivanje populacije.
Naučno istraživanje je potvrdilo da je učestalost pobačaja i mrtvorođenih znatno veća tokom perioda izloženosti zagađenom vazduh, prema nekim studijama.
Studije pokazuju i da žene koje žive u zagađenim oblastima imaju manje vitalnih jajnih ćelija, a biljeleže niže stope plodnosti i veće stope neuspeha pri implantaciji embriona tokom vantjelesne oplodnje u poređenju sa onima koje nijesu izložene uticaju zagađenog vazduha. Praškaste materije PM 2,5 smanjuju plodnost kod žena, a zagađeni gradovi širom regiona biljeleže prosječno duplo više od dozvoljenih godišnjih vrijednosti, što može smanjiti plodnost i do 10 posto.
Kod muškaraca zagađenje praškastim materijama dospijeva do testisa i uzrokuje pad proizvodnje sperme, manju pokretljivost spermatozoida i češće pobačaje u trudnoći usled programirane smrti ćelija. Sulfatna jedinjenja koja nastaju u procesu sagorijevanja uglja povećavaju rizik od pobačaja i do 13 posto, a na neplodnost utiče i zagađenje plastikom. Polistiren, tip plastike koji se u mikro i nano stanju može naći u hrani, vodi i vazduhu, utiče na rani razvoj embriona, što kasnije može prouzrokovati abnormalni razvoj i prevremeni porođaj.
Vazduh zagađen praškastim materijama, teškim metalima, mikro i nano plastikom i drugim materijama dovodi do uvećane stope pobačaja i u slučajevima vantjelesne oplodnje, jer zagađen vazduh smanjuje procenat uspešjnosti i u laboratorijama u kojima se ovaj proces vrši.
Učesnici kampanje ponavljaju zahtjev za hitnim rješavanjem hroničnog problema zagađenja vazduha koji ubija zemlje Zapadnog Balkana:
* Napuštanje upotrebe uglja za proizvodnju struje je najvažnija mjera za poboljšanje kvaliteta vazduha, a značajnu ulogu može imati zamjena kotlova u domaćinstvima ekološki čistijim rješenjima.
* Ublažavanje štetnog uticaja zagađenog vazduha smanjenjem upotrebe plastike za jednokratnu upotrebu, kao i zamjenom sintetičkih vlakana prirodnim.
* Nadležne institucije bi trebalo da rade na politikama promovisanja zdrave trudnoće, kako bi se unaprijedilo znanje žena i muškaraca o procesu trudnoće, a buduće majke bile u situaciji da sebe i plod bolje zaštite.
* Potrebno je obezbjediti visokoefikasne filtere za vazduh u zatvorenom prostoru, posebno za specijalne ustanove koje se bave liječenjem steriliteta.
* Potrebno je i poboljšati kapacitete dijagnostičkih centara kao i izvođenje zajedničkih studija koje će koristiti podatke praćenja i mjerenja posledica zagađenja vazduha na neplodnost, prevremena rođenja, nastanak bolesti i smrtnost novorođenčadi u zemljama Zapadnog Balkana.
Ekspertsku analizu o štetnom uticaju zagađenja vazduha na plodnost kod žena i muškaraca u regionu za kampanju „Ujedinjeni Balkan za čist vazduh“ izradio je naš istaknuti profesor humane genetike i osnivač specijalne bolnice za liječenje steriliteta u Leskovcu, Miodrag Stojković, iznoseći upozorenje da bez djelovanja zakonodavaca i odgovornih nema uspjeha u sprečavanju bolesti nastalih usled zagađenja – uključujući sterilitet. U toj oblasti, međutim, tokom prošle godine nije bilo pomaka, a gradovi u regionu su ostali u vrhu svjetske liste gradova sa najzagađenijim vazduhom.
Kampanja „Ujedinjeni Balkan za čist vazduh” poziva građane i građanke iz zemalja Zapadnog Balkana da se priključe borbi kako bi zajedničkim snagama poboljšali kvalitet vazduha, a time i smanjili neplodnost i unaprijedili zdravlje djece.
Kampanja „Ujedinjeni Balkan za čist vazduh” je inicijativa Evropskog fonda za Balkan u partnerstvu sa organizacijama, Eko forum iz Zenice, Environmental Territorial Management Institute iz Tirane, Sbunker I Balkan Green Foundation iz Prištine, Air Care iz Skoplja, OZON iz Nikšića, Regulatorni institut za obnovljivu energiju i životnu sredinu i Beogradska otvorena škola iz Beograda. Sprovodi se drugu godinu zaredom, sa ciljem podizanja svijesti stanovnika regiona o uzrocima i posledicama zagađenja, mogućim načinima poboljšanja kvaliteta vazduha i borbi za zdraviju životnu sredinu. „Ujedinjeni Balkan za čist vazduh“ ističe neophodnost regionalne saradnje za transformaciju energetike i sistema zaštite životne sredine, koja bi istovremeno unaprijedila privredu i javno zdravlje.
Za više informacija o kampanji možete se obratiti aleksandar.perovic@ozon.org.me
